Chương 1: Kế Hoạch Kinh Doanh

Bài đọc thêm: Mười Điều Cần Cho Một Kế hoạch Kinh Doanh (VnEconomy)
Bài Tập: Giả sử bạn có một ý tưởng kinh doanh mà bạn
nghĩ là có thể đem lại lợi tức cao cho bạn, và bạn muốn mở một doanh
nghiệp để thực thi ý tưởng này. Dùng Bản Kế Hoạch Kinh Doanh mẫu (bấm vào đây để đem bài này xuống máy của bạn) để thực hiện Kế hoạch Kinh Doanh chi tiết cho Doanh nghiệp của bạn. Bạn có 8 tuần để thực hiện Kế Hoạch này.

I. Dẫn nhập
Trong tất cả mọi hoạt động, để có thể đi đến thành công (đạt được mục
đích đề ra từ ban đầu), chúng ta cần phải có kế hoạch. Kinh doanh, khác
hơn bất cứ loại hoạt động nào khác, lại cần phải kế hoạch và nghiên cứu
tỉ mỉ, vì sự thành bại của doanh nghiệp ảnh hưởng trực tiếp và ngay lập
tức đến sự sống, đến túi tiền của doanh gia-thành ngữ Việt Nam có câu:
"đồng tiền liền với ruột." Thuật ngữ kế toán gọi đó là bottom line, tức
là hàng số cuối cùng trong bản kế toán cho biết doanh nghiệp đang có
lợi nhuận hay đang thua lỗ, hoặc tệ hơn nữa sắp đi đến phá sản. Nếu khi
viết một đoạn văn chúng ta đã phải sắp xếp ý tưởng, chuẩn bị bố cục,
hay đơn giản hơn là khi đi từ nhà đến chợ chúng ta đã phải hoạch định
(dù chỉ thật nhanh trong đầu) sẽ phải đi đường nào, giờ nào để tránh
bị kẹt xe, thì tại sao trong doanh nghiệp (dù chỉ là tiểu thương) ta
lại không để ý đến việc hoạch định chương trình kinh doanh để đạt được
doanh thu cao và tránh bị thua lỗ?

Kế hoạch kinh doanh là gì? Tại sao ta phải cần kế hoạch kinh doanh?
Cách thức viết một kế hoạch kinh doanh như thế nào? Đó là 3 câu hỏi
then chốt và cũng là chủ đề của bài thứ nhất.

II. Kế hoạch Kinh doanh là gì?
Cũng giống như một họa đồ xây nhà, gồm có kích thước đất đai, kiểu
dáng ngôi nhà, vật liệu xây cất, mục đích sử dụng (để ở, để chứa hàng,
để làm nơi hội họp, vân vân), thời hạn xây dựng, và tài chính cần dùng,
một kế hoạch kinh doanh liệt kê tất cả những chi tiết liên quan đến
doanh nghiệp cần thiết để doanh nghiệp có thể đi vào hoạt động. Tuy
nhiên, kế hoạch kinh doanh khác hơn họa đồ xây nhà ở chỗ doanh nhân cần
có phần phân tích và tiên liệu những yếu tố bất định của thị trường và
đề ra những biện pháp giải quyết.

III. Tại sao ta phải cần kế hoạch kinh doanh (KHKD)?
Như trên đã trình bày, KHKD cho ta một cái nhìn xác thực, cụ thể về
thực lực của chính mình, cũng như khiến cho ta phải suy nghĩ, sưu tầm
tin tức, dữ kiện một cách có hệ thống và thấu triệt về các vấn đề liên
quan, đồng thời khiến ta phải có một cái nhìn thật khách quan về ý
tưởng hoặc sáng kiến kinh doanh của mình.

Đối với bất kỳ doanh nghiệp nào, vốn luôn là yếu
tố quan trọng bậc nhất. Không có vốn thì ta không thể kinh doanh được.
Ngoại trừ những doanh nghiệp có sẵn vốn của gia đình, đa số doanh
nghiệp đều phải tìm vốn từ những nguồn khác; nói cách khác là đi vay,
có thể từ bạn bè, bà con, hoặc từ nhà băng. Tại các nước phát triển,
doanh nghiệp có thể tìm nguồn vốn từ những người đầu tư (investor) nữa.
Khi đi vay tiền từ người thân, bạn bè, doanh nhân dùng sự tín nhiệm của
những người này đối với mình làm căn bản--người đáng tin cậy có thể cho
vay tiền được và sẽ trả lại theo thời hạn.

Nhà băng cũng như người đầu tư có mối quan tâm hàng đầu là lợi nhuận. Cho
nên, ngoài chỉ số tín dụng đã có (credit history), còn nhìn đến tiềm
năng phát triển của doanh nghiệp, và những rủi ro có thể xảy ra, để
quyết định có cho vay/đầu tư hay không. Tiềm năng phát triển doanh
nghiệp, ước tính rủi ro là hai phần không thể thiếu trong một KHDN, và
do đó, một doanh nhân trang bị bằng một KHDN được nghiên cứu tỉ mỉ sẽ
có cơ hội được nhà băng hay người đầu tư cho vay tiền cao hơn những
người khác.

Trung bình phải mất vài tuần mới thảo xong đầy đủ một bản KHDN. Phần
lớn thì giờ này được dùng cho nghiên cứu và suy đi, nghĩ lại về ý tưởng
kinh doanh cũng như các giả thuyết
(assumption) do ta đặt ra khi lập kế hoạch. Các công ty tư vấn thường
khuyến cáo là thì giờ dành cho việc soạn thảo KHDN là những thì giờ quý
báu đã được đầu tư. Trước khi đi vào chi tiết của một bản KHDN, cần nhớ
là lưu trữ nguồn của tất cả những tin tức ta sưu tầm được cũng như
những giả thuyết cần thiết khi lập kế hoạch.

IV. Kế Hoạch Kinh Doanh
Dưới đây là bản KHKD căn bản, hướng dẫn cho ta cách suy nghĩ thấu
đáo một cách có hệ thống về doanh nghiệp của mình. (Tài liệu này dựa
theo My Own Business, tại http://www.myownbusiness.org/plans/html/all.html). Một KHKD gồm có các phần sau:

1. Trang bìa: gồm có
Tên, địa chỉ, số điện thoại của doanh nghiệp
Tên, chức vụ, địa chỉ, số điện thoại của chủ doanh nghiệp
Tháng và năm KHKD được soạn thảo
Bản sao số___của KHKD

2. Bản Toát Yếu Điều Hành (executive summary):
đây là bản tóm tắt toàn bộ KHKD dưới dạng một văn bản ngắn gọn và súc
tích. Các nhà tài trợ hoặc ngân hàng sẽ đọc bản TYĐH trước để xem KHDN
có tính thuyết phục hay không trước khi đi vào chi tiết. Ghi chú: TYĐH không nên dài quá 3 trang và chỉ nên viết sau cùng khi đã soạn xong các phần khác của KHKD.

3. Bản Mục Lục: số trang của từng phần

4. Các phần của KHKD (xem bản Kế Hoạch Kinh Doanh mẫu theo link ở trên và tìm hiểu từng phần trong bản KHKD này).